Ο όρος «Ανοια» (α στερητικό +νους) χρησιμοποιείται για να εκφράσει την έκπτωση των νοητικών λειτουργίων του ατόμου που έχει ως αποτέλεσμα την σταδιακή και αργή επιδείνωση της ικανότητας του να λειτουργεί ικανοποιητικά στην καθημερινή του ζωή.
Αρχικά, επηρεάζονται συνήθως οι λειτουργίες της μνήμης και στη συνέχεια, με το πέρασμα του χρόνου εμφανίζονται ολοένα και περισσότερα συμπτώματα όπως δυσκολία στο χειρισμό των αντικειμένων ή στο ντύσιμο , έλλειψη πρωτοβουλίας, διαταραχή της συγκέντρωσης, της χρήσης του λόγου, της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων , του προσανατολισμού, της αναγνώρισης προσώπων…
Συχνά συνυπάρχουν ψυχιατρικά συμπτώματα όπως απάθεια, κατάθλιψη, επιθετικότητα, ευερεθιστότητα, παραλήρημα και ψευδαισθήσεις. Αναπόφευκτα στο τελικό στάδιο της νόσου παρατηρείται πλήρης αποδιοργάνωση της προσωπικότητας του πάσχοντα που καταλήγει να είναι πλήρως εξαρτημένος από τους άλλους για την εξυπηρέτηση των αναγκών του.

Στην ελληνική κοινωνία, παραδοσιακά τα άτομα που επιφορτίζονται με την φροντίδα αυτών των ασθενών είναι ο σύντροφος, τα παιδιά και οι λοιποί συγγενείς.

Οι παρακάτω απλές συμβουλές στόχο έχουν να βοηθήσουν τους φροντιστές των ανθρώπων που πάσχουν από άνοια στο δύσκολο έργο τους.

• Μιλήστε αργά και καθαρά με απλές λέξεις και προτάσεις. Περιγράψτε με απλά βήματα τι ζητάτε να κάνει. Μην προσφέρετε πολλές εναλλακτικές λύσεις γιατί θα δυσκολευτεί να αποφασίσει.
• Επαναλαμβάνετε συχνά τις οδηγίες που δίνετε.
• Θυμηθείτε ότι ο άνθρωπος που φροντίζετε είναι ένα άτομο με συναισθήματα και αξιοπρέπεια. Αποφύγετε να συζητάτε μπροστά του την κατάσταση της υγείας του και προσπαθήστε να μην κάνετε/πείτε πράγματα που ξέρετε ότι τον ενοχλούν.
• Διαμορφώστε ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον. Τακτοποιήστε κατά τέτοιο τρόπο τα έπιπλα ώστε να μπορεί το άτομο να κινηθεί με ασφάλεια και μετά αποφύγετε τις αλλαγές στη διαρρύθμιση. Μη ξεχάσετε να απομακρύνετε τα χαλάκια, συχνά γίνονται αιτία πτώσεων.
• Τοποθετήστε κλειδαριές σε πόρτες και παράθυρα, έχετε πάντα κλειδωμένη την εξώπορτα, ώστε να μην «αποδράσει».
• Τo άτομo με άνοια δεν αντιλαμβάνεται σωστά το χώρο, ο κακός φωτισμός δημιουργεί άγχος και σύγχυση, γι αυτό εξασφαλίστε καλό φωτισμό στα δωμάτια και στον διάδρομο που οδηγεί στην τουαλέτα.
• Προσπαθήστε να τον βοηθήσετε στο ντύσιμο χωρίς όμως να του στερείτε την ανεξαρτησία του.
• Αποφύγετε κουμπιά , μικρά φερμουάρ , δετά παπούτσια. Προτιμήστε φαρδιά ρούχα. Απομακρύνετε τα ακατάλληλα ρούχα από την ντουλάπα.
• Προσπαθήστε να κάνετε μαζί του δραστηριότητες όπως μια βόλτα στον καθαρό αέρα, σταματήστε όμως στο πρώτο σημάδι κόπωσης ή απογοήτευσης.
• Ενθαρρύνετε την σωματική άσκηση, αυτό θα βοηθήσει τον άνθρωπό σας να διατηρήσει τις υπάρχουσες σωματικές και νοητικές του ικανότητες για περισσότερο καιρό.
• Συμπεριλάβετέ τον στις καθημερινές δραστηριότητες του σπιτιού όπως το μαγείρεμα , το πότισμα του κήπου , ακόμα και αν η βοήθειά του στην πραγματικότητα δεν είναι αναγκαία.
• Αποθαρρύνετε τον απογευματινό ύπνο και μην του δίνετε τροφές που προκαλούν διέγερση (π.χ καφέ) ώστε να κοιμάται το βράδυ.
• Απομακρύνεται από το χώρο του ουσίες όπως φάρμακα ή απορρυπαντικά. Μην χρησιμοποιείτε γκαζάκια.
• Προσφέρετέ του τακτικά νερό και βεβαιωθείτε ότι τρώει σωστά
• Μην τον εξαναγκάζετε να κάνει κάτι που δεν θέλει (π.χ. μπάνιο συχνότερα απ΄ότι έχει συνηθίσει)
• Όταν θυμώνει, μείνετε ήρεμοι και μην το παίρνετε προσωπικά. Οι συγκρούσεις και οι διαμάχες προκαλούν άγχος στους πάσχοντες και συνήθως αντιδρούν άσχημα. Κρατήστε στο μυαλό σας ότι φταίει η νόσος και όχι το άτομο.
• Όταν γίνεται ανήσυχος και νευρικός , δώστε του ένα αντικείμενο να απασχολείται ή τραβήξτε την προσοχή του σε κάτι άλλο (να βάλει τις πετσέτες σε σειρά , να καθαρίσει το τραπέζι, να δει τηλεόραση…)
• Επειδή έχει την τάση να κρύβει αντικείμενα σε απίθανα μέρη που μετά δεν θυμάται, περιορίστε τις πιθανές κρυψώνες
• Όταν χάσει κάτι, μιλήστε του καθησυχαστικά και βοηθήστε τον να το βρει
• Ζητήστε την συμβουλή του γιατρού σας εάν η συμπεριφορά του αλλάξει απότομα, εάν είναι πολύ ανήσυχος ή δυσκολεύεται να κοιμηθεί το βράδυ. Υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή και εμμέσως κι εσάς.
• Μην νιώθετε τύψεις εάν τύχει να χάσετε τον αυτοέλεγχο και τον μαλώσετε, το πιο πιθανό είναι να το ξεχάσει μετά από λίγο. Εάν ωστόσο συμβαίνει συχνά ζητήστε βοήθεια για την φροντίδα του ώστε να ξεκουραστείτε και να «ξεφύγετε».

Παπαχρήστου Πηνελόπη
Νευρολόγος
MSc in Headache Medicine