Η νόσος Πάρκινσον είναι μία χρόνια, αργά εξελισσόμενη, εκφυλιστική ασθένεια του κεντρικού νευρικού συστήματος η οποία σε πρώτο στάδιο επηρεάζει το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την κίνηση, των έλεγχο των μυών και την ισορροπία.

Η κύρια βλάβη που παρατηρείται είναι η καταστροφή των εγκεφαλικών κυττάρων που παράγουν την ουσία ντοπαμίνη, η έλλειψη της οποίας ευθύνεται για τα συμπτώματα που εμφανίζονται.

Η νόσος δεν είναι μεταδοτική ούτε άμεσα θανατηφόρος, μελέτες όμως δείχνουν ότι η θνησιμότητα είναι μεγαλύτερη στους πάσχοντες. Το προσδόκιμο επιβίωσης ανέρχεται στα 15 περίπου χρόνια χωρίς αγωγή και είναι σαφώς υψηλότερο με την αγωγή.

Η ακριβής αιτιολογία της παραμένει άγνωστη.

Αυτό που η επιστήμη γνωρίζει είναι ένα σύνολο παραγόντων που μπορεί να θέσουν ένα άτομο σε κίνδυνο να νοσήσει. Μερικοί από αυτούς είναι περιβαλλοντικοί (έκθεση σε συγκεκριμένες τοξικές ουσίες), ηλικιακοί, αλλά και γενετικοί ιδιαίτερα εάν η έναρξη της νόσου συμβεί πριν την ηλικία των 50 ετων.

Η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται με την ηλικία, φθάνοντας  το 1% του  πληθυσμού  πάνω από 60 ετών. Ωστόσο μπορεί να διαγνωσθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και σε άτομα κάτω των κάτω των 40 ετών. Στην Ελλάδα  έχουμε περίπου 20.000 ασθενείς.

Η νόσος ξεκινά συνήθως αθόρυβα, χωρίς έντονη κλινική εικόνα. Ένα πολύ χαρακτηριστικό αρχικό σύμπτωμα, που εμφανίζεται στους περισσότερους αλλά όχι σε όλους, είναι το τρέμουλο το οποίο συνήθως ξεκινά από το αριστερό χέρι και αργότερα εμφανίζεται και στο άλλο. Παρατηρείται κυρίως στην ηρεμία και χειροτερεύει όταν ο ασθενής είναι αγχωμένος, στενοχωρημένος ή κουρασμένος ενώ στη διάρκεια του ύπνου εξαφανίζεται.

Ένα άλλο πρώιμο σύμπτωμα που περνά απαρατήρητο και το οποίο μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και πολλά χρόνια πριν τις κινητικές εκδηλώσεις είναι η διαταραχή της όσφρησης. Οι ασθενείς δεν μυρίζουν καλά και δεν μπορούν να διακρίνουν εύκολα τις διαφορετικές οσμές.

Αλλα χαρακτηριστικά σημάδια της νόσου είναι οι αργές κινήσεις κυρίως των άκρων και η δυσκαμψία των μυών που οδηγεί σε «μαγκώματα » ή «πιασίματα», συχνά στους ώμους, τους αγκώνες …τα γόνατα.

Επίσης το βάδισμα αλλάζει ,γίνεται με δυσκολία. Η ισορροπία και η στάση διαταράσσονται. Οι ασθενείς περπατούν με μικρά , γρήγορα βήματα γέρνοντας προς τα εμπρός και διατηρώντας τα χέρια τους κοντά στον κορμό τους ακούνητα.

Δεν είναι σπάνιες οι φορές που παραπατούν και πέφτουν ιδιαίτερα κατά την στροφή του σώματος ή στην αλλαγή κατεύθυνσης.

Αυτές οι διαταραχές έχουν σαν αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται κατά πολύ η καθημερινότητα των πασχόντων.

Δυσκολεύονται να σηκωθούν από την καρέκλα, να κάνουν λεπτές κινήσεις, όπως να κουμπώσουν το πουκάμισό τους, να χτενιστούν , να ράψουν…να βουρτσίσουν τα δόντια τους.

Σταδιακά παρατηρείται αλλαγή το γραφικού τους χαρακτήρα με προοδευτική μείωση του μεγέθους των γραμμάτων (μικρογραφία)

Σε πιο προχωρημένα στάδια η ομιλία γίνεται χαμηλόφωνη και μονότονη το πρόσωπο χάνει την εκφραστικότητά του, το στόμα παραμένει μισάνοιχτο, η κατάποση γίνεται δυσχερής και η σιελόρροια έντονη.

Εμφανίζονται όλο και πιο συχνά επεισόδια ορθοστατικής υπότασης, διαταραχών ούρησης όπως ακράτεια ή συχνοουρία, δυσκοιλιότητα.

Παρατηρούνται, επίσης, διαταραχές της διάθεσης όπως άγχος ή κατάθλιψη. Οι ασθενείς εμφανίζουν αισθήματα απελπισίας, άσχημες σκέψεις, έλλειψη ενδιαφέροντος και φοβίες, μείωση όρεξης για φαγητό, χάσιμο βάρους…

Οι διαταραχές μνήμης επίσης είναι πολύ συχνές καθώς και τα προβλήματα στον ύπνο. Οι άνθρωποι που πάσχουν από Πάρκινσον δυσκολεύονται να κοιμηθούν αλλά και όταν κοιμούνται ταλαιπωρούνται από εφιάλτες και έντονα όνειρα τα οποία συχνά ακολουθούνται από ακούσιες, απότομες κινήσεις (κλωτσιές, βίαια τινάγματα των χεριών)

Σπανιότερα, η νόσος μπορεί να εμφανιστεί με μια σειρά άλλων συμπτωμάτων όπως ασαφείς ενοχλήσεις στα χέρια και στα πόδια, άγχος, βραδύτητα σκέψης , δυσκοιλιότητα ή ανήσυχο ύπνο.

Σε κάθε περίπτωση η νόσος είναι χρόνια και συνεχίζει να εξελίσσεται σταδιακά καθώς δεν έχει βρεθεί ριζική θεραπεία στην οποία θα μπορούσε να υποβληθεί ο ασθενής και να «γίνει καλά». Υπάρχουν όμως φάρμακα που μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τα συμπτώματα της νόσου όπως το τρέμουλο, την δυσκολία στην κίνηση και τη δυσκαμψία, βοηθώντας έτσι τους αρρώστους να έχουν ικανοποιητική λειτουργικότητα για πολλά χρόνια.

Η φαρμακευτική αγωγή έχει στόχο να υποκαταστήσει την ντοπαμίνη που είπαμε, λείπει από τον εγκέφαλο του παρκινσονικού ασθενούς.  Βάση της θεραπείας αποτελεί μια ουσία που λέγεται λεβοντόπα  και η οποία στον εγκέφαλο μετατρέπεται σε ντοπαμίνη.

Τα φάρμακα χορηγούνται από το στόμα, το δέρμα (αυτοκόλλητα) αλλά και κατευθείαν μέσω είτε μια μικρής βελόνας τοποθετημένης κάτω από το δέρμα είτε μέσω ενός σωλήνα (καθετήρα) τοποθετημένου στο λεπτό έντερο.

Σε όλα τα στάδια της νόσου, ταυτόχρονα με την κατάλληλη αγωγή, σημαντικός είναι και ο ρόλος της φυσικής άσκησης  για την διατήρηση και βελτίωση της κινητικότητας.

Συχνά οι ασθενείς απευθύνονται σε γιατρό 2, 3 χρόνια μετά την έναρξή της νόσου όταν πια τα συμπτώματα γίνονται ιδιαίτερα ενοχλητικά και δυσχεραίνουν κατά πολύ τις καθημερινές δραστηριότητες.

Οπως σε κάθε περίπτωση έτσι κι εδώ η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπει σε γιατρό και πάσχοντα καλύτερη αντιμετώπιση και περισσότερες θεραπευτικές επιλογές.

Παπαχρήστου Πηνελόπη
Νευρολόγος
MSc in Headache Medicine