Η Σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ), γνωστή και ως πολλαπλή σκλήρυνση, είναι η πιο συχνή νευρολογική πάθηση σε νεαρούς ενήλικες και προσβάλλει περίπου 450,000 Ευρωπαίους και 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Τουλάχιστον 10.000-12.000 είναι οι Ελλήνες πάσχοντες από τους οποίους αρκετοί κάτοικοι της Δυτικής Ελλάδας όπου συνεχίζουμε να καταγράφουμε κρούσματα σε όλο και νεαρότερες ηλικίες.

Ας δούμε, λοιπόν, τι ακριβώς είναι η νόσος αυτή και ποιά είναι τα συμπτώματα που θα πρέπει να μας ανησυχήσουν.

Πρόκειται για μια χρόνια ,αυτοάνοσης αιτιολογίας φλεγμονή και εκφύλιση του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, κατά την οποία καταστρέφεται η μυελίνη, το προστατευτικό περίβλημα δηλαδή των νεύρων.

Χωρίς την προστασία της μυελίνης τα νεύρα αποδυναμώνονται και σαν αποτέλεσμα διαταράσσεται η ομαλή μετάδοση μηνυμάτων από τον εγκέφαλο προς το σώμα και αντίστροφα.

Οι βλάβες που προκύπτουν από αυτή τη διαδικασία αποκαλούνται απομυελινωτικές εστίες ή πλάκες, είναι διαφορετικές στην υφή από το γύρω παρέγχυμα, και στην παρουσία τους οφείλει η νόσος την ονομασία της.

Οι απομυελινωτικές αυτές πλάκες είναι βεβαίως υπεύθυνες και για την εμφάνιση των συμπτωμάτων της πολλαπλής σκλήρυνσης.

Η νόσος πρωτοεμφανίζεται κυρίως στην ηλικία των 20-40 ετών με τις γυναίκες να έχουν 3:2 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν.

Τα αίτια που ενοχοποιούνται για την πρόκληση της σκλήρυνσης κατά πλάκας δεν είναι απολύτως σαφή.

Πρόκειται, θα λέγαμε, για ένα συνδυασμό περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων που έχουν σαν αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό σύστημα να στρέφεται εναντίον της μυελίνης.

Η ύπαρξη οικογενειών με περισσότερα άτομα που πάσχουν από ΣΚΠ ενισχύει την άποψη ότι υπάρχει κάποιος γενετικά προκαθορισμένος παράγοντας ο οποίος ευαισθητοποιεί τον οργανισμό, δημιουργεί δηλαδή μια προδιάθεση πάνω στην οποία δρουν μετέπειτα άλλοι, εξωτερικοί παράγοντες, για να εκδηλωθεί η νόσος.

Σαν εξωτερικοί-περιβαλλοντικοί παράγοντες πυροδότησης έχουν ενοχοποιηθεί κατά καιρούς διάφοροι, μεταξύ των οποίων το κλίμα, η θερμοκρασία, η κοσμική ακτινοβολία, το άγχος, η διατροφή καθώς και φυλετικές και γεωγραφικές παράμετροι,

Πολλαπλές μελέτες, επίσης, υποστηρίζουν ότι το κάπνισμα και η λοίμωξη σε νεαρή ηλικία από ορισμένους ιούς όπως ο Epstein-Barr ενοχοποιούνται για την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης.

Σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει και η βιταμίνη D τόσο στην πρόληψη  όσο και στην καλύτερη έκβαση της νόσου.

Η σκλήρυνση κατά πλάκας δεν είναι μεταδοτική.

Οσον αφορά στην κλινική εικόνα και στην πρόγνωση παρατηρείται μεγάλη ετερογένεια. Μιας και τα συμπτώματα εξαρτώνται από την περιοχή των βλαβών, μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά από ασθενή σε ασθενή.

Συχνότερα παρατηρούνται

• Διαταραχές της όρασης ( θολή, διπλή όραση, απώλεια της φωτεινότητας των χρωμάτων, πόνος κατά την κίνηση των ματιών…)
• Δυσκολία στην κίνηση και στη βάδιση ή μούδιασμα ενός ή περισσοτέρων άκρων
• Διαταραχή της ισορροπίας , ζάλη
• Δυσχέρεια στην ομιλία
• Διαταραχές ούρησης
• Ανεξήγητη κόπωση, αδυναμία
• Διαταραχές μνήμης, δυσκολία στην συγκέντρωση και στην προσοχή, αποπροσανατολισμός…

Στο 85% των περιπτώσεων η νόσος χαρακτηρίζεται από περιόδους εξάρσεων με ξαφνική εμφάνιση ενοχλημάτων και περιόδους υφέσεων όπου τα συμπτώματα βελτιώνονται ή υποχωρούν. Είναι η λεγόμενη υποτροπιάζουσα μορφή.

Στις περιπτώσεις αυτές, σε κυτταρικό επίπεδο, μετά την καταστροφή της μυελίνης, την λεγόμενη απομυελίνωση, ο οργανισμός αρχίζει να επισκευάζει τις βλάβες (επαναμυελίνωση). Η αποκατάσταση αυτή, που ανάλογα με το μέγεθος της βλάβης μπορεί να διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα, κάποιες φορές είναι απόλυτα επιτυχημένη και η προσβολή δεν αφήνει κανένα υπόλειμμα, κάποιες φορές είναι μερική και έτσι παραμείνουν κάποια από τα συμπτώματα.

Ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών αυτών πάσχουν από την καλοήθη μορφή της νόσου με ελαφρές εξάρσεις, μακρά διαστήματα ύφεσης και μικρή αναπηρία.

Στο 15% η νόσος εμφανίζεται ως πρωτοπαθώς προϊούσα , με προοδευτική επιδείνωση στο χρόνο ενώ στο 1% περιλαμβάνονται μορφές με κεραυνοβόλο εμφάνιση βαριάς μορφής ελλειμμάτων και ταχεία εξέλιξη.

Η διάγνωση της νόσου βασίζεται πρωταρχικά στην κλινική εικόνα, στα στοιχεία δηλαδή που προκύπτουν από την νευρολογική εξέταση και στο ιστορικό του ασθενούς.

Στη συνέχεια, η  Μαγνητική Τομογραφία εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού και η μελέτη του εγκεφαλονωτιαίου υγρού επιβεβαιώνουν την παρουσία της .

Πολλές φορές ο πάσχοντας λόγω των συνήθως παροδικών αρχικών συμπτωμάτων δεν απευθύνεται στον ιατρό μιας και τα αποδίδει σε αλλά συχνότερα νοσήματα (διαταραχές της οσφυϊκής ή αυχενικής μοίρας του νωτιαίου μυελού, κυστίτιδα…)

Οσον αφορά στη θεραπεία της, δυστυχώς η αντιμετώπιση της αιτιολογίας της δεν είναι εφικτή με τα σημερινά δεδομένα και τα χρόνια υπολείμματα είναι μη αναστρέψιμα.

Γι αυτούς τους λόγους η ταχεία διάγνωση και η έγκαιρη έναρξη της κατάλληλής αγωγής για τον κάθε ασθενή, είναι καταλυτικής σημασίας για την πρόγνωση.

Η  αντιμετώπιση αφορά στην αναστολή της εξέλιξής της νόσου, στην αποτροπή δηλαδή των εξάρσεων, με την χρήση προστατευτικών, ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων και στην συμπτωματική θεραπεία των όποιων ενοχλημάτων.

Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να είναι χρήσιμη η φυσιοθεραπεία, λογοθεραπεία και εργοθεραπεία.

Νεότερη εξέλιξη αποτελεί η εφαρμογή αλλαντικής τοξίνης (μπότοξ) στους μύες για την μείωση της σπαστικότητας.

Aξίζει να αναφερθεί ότι στις μέρες μας οι θεραπευτικές εξελίξεις στον τομέα της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι ραγδαίες. Πολλά νέα φάρμακα έχουν ήδη κυκλοφορήσει στο εμπόριο ενώ υπάρχουν και σε εξέλιξη αρκετές μελέτες όπου δοκιμάζονται για την αποτελεσματικότητά τους καινούργιες ουσίες, γεγονός που μας  προσφέρει ιδιαίτερη αισιοδοξία για το μέλλον !

Δείτε το άρθρο στο www.emprosnews.gr